Czy fluor jest szkodliwy? Prawdy i mity o fluorze w pastach do zębów

Fluor jest niezwykle ważnym pierwiastkiem dla naszego zdrowia. Wokół fluoru narosło wiele mitów. Czy fluor jest szkodliwy? Czy fluoryzacja jest potrzebna naszym dzieciom?

Fluor to pierwiastek, który powszechnie występuje w przyrodzie. Jest bardzo reaktywny i dlatego zawsze łączy się z innym pierwiastkiem. Jest nam potrzebny w odpowiedniej dawce, gdyż nie tylko występuje w zębach, ale również we włosach, paznokciach, czy w kościach. W związku z tym fluor, tak jak wszystko w nadmiarze, może być szkodliwy. To prawda, jednak jego niedobór z kolei może być przyczyną wielu problemów – na przykład powstawania osteoporozy. To właśnie dlatego wskazane jest mądre wypracowanie złotego środka w tym zakresie.

Jeżeli chodzi o zęby, to warto zauważyć, że szkliwo zębów jest najtwardszym materiałem występującym w organizmie człowieka i naprawdę trzeba się bardzo napracować, żeby je zniszczyć. Wiedzieliście, że twardość szkliwa jest porównywalna z twardością granitu? Ponad 96% szkliwa to minerały. Szkliwo złożone jest głównie z fosforanów wapnia, ale zawiera także inne pierwiastki: magnez, potas, sól, chlor i… właśnie fluor.

Po co nam fluor?

Struktura szkliwa zbudowana jest z kryształów mineralnych, które nazywamy kryształami apatytu. Kiedy fluor zostanie wbudowany do takiego kryształu, to przede wszystkim intensywnie wzmacnia szkliwo, obniżając jego wrażliwość na rozpuszczanie. Szkliwo zaczyna się niszczyć kiedy pH (wartość krytyczna dla szkliwa to pH 5,5) zostaje obniżone na przykład przez bakterie, które zaczęły na nim bytować lub przez produkty przemiany materii, czyli różnego rodzaju kwasy.

Jak dostarczać fluor naszym zębom?

Możemy wyróżnić dwie metody dostarczania fluoru do szkliwa. Pierwsza to codzienne dostarczanie fluoru w małych ilościach – czyli w pastach. Taki fluor może być wówczas wbudowywany właśnie w apatyty, co sprawia, że rozpuszczalność szkliwa zmniejsza się. Podobnie rzecz ma się z wrażliwością szkliwa na obniżające się pH. Drugim sposobem dostarczania fluoru jest podawanie go w mocno stężonej postaci, co kilka miesięcy. Są to wszystkie zabiegi, które stosuje się w gabinecie, czy w szkołach – na przykład w powszechnej dziś fluoryzacji. W gabinecie stosujemy zabiegi lakierowania czy lakowania zębów. Powstaje wówczas tak zwany fluorek wapnia, który położony na zęby tworzy nierozpuszczalny związek i może pozostawać na ich powierzchni nawet przez wiele tygodni czy miesięcy.

Dostarczanie fluoru naszym zębom to bardzo ważna sprawa, dlatego w praktyce gabinetu Stomka często podkreślamy rodzicom, że lakierowanie zębów mlecznych (czyli pokrywanie specjalnym preparatem z dużym stężeniem fluoru) powinno być wykonywane regularnie.

Czy lakierowanie zębów raz w roku ma sens?

Nie! U dzieci, które mają skłonność do próchnicy, dobre efekty daje częstotliwość dwa razy w roku (lub nawet częściej). Fluoryzacja w szkole także jest ważna – nie bagatelizujmy jej. Warto jednak uczulić dzieci, by podczas szkolnej fluoryzacji nie połykały preparatu.

Jesteśmy społeczeństwem, w którym próchnica występuje u ponad 90% z nas. Świadczy to niewątpliwie o tym, że nie tylko mamy złe nawyki żywieniowe, ale także że nie dbamy prawidłowo o higienę jamy ustnej. To właśnie dlatego pasta z fluorem jest produktem, który zawsze będziemy polecać. Pamiętajmy, że oprócz diety i bakterii, które bytują w jamie ustnej, jednym z czynników próchnicy jest też wrodzona podatność zębów na tę chorobę, ale to już całkiem inny temat…